نخل امید

موارد تزئینی: آینه، برچسب یاحسین، پارچه، گل

«نخل امید » تابوت بزرگ و بلندیست كه بر آن خنجر، شمشير، پارچه‏ هاى قيمتى و آينه‏ ها بسته اند و در روز عاشورا به عنوان نمادی از تابوت امام حسين (ع)حركت مى دهند. شکل ظاهری نخل ها به صورت یک جناغ قوسی شکل است و برخی از آن ها بیش از یک تن وزن دارند. در روایات آمده است که پیکر بی جان اباعبدالله را بر روی شاخه های نخل گذاشته و به محل دفن برده اند. نخل گردانی در حقیقت یک همایش بزرگ اجتماعی، فرهنگی و دینی است که در بسیاری از شهرها و روستاها برگزار می گردد. نخل گردانی شهرهای خراسان به مراسم عزاداری ماه محرم شکوه و جلال خاصی بخشیده و از طرفی موجب همدلی آحاد جامعه اعم از پیر و جوان، زن و مرد، و فقیر و ثروتمند می گردد.

*با خرید یکی از نمادهای نخل امید یه قدم در جهت نوع دوستی بردارید و روزنه امیدی در دل بیماران سرطانی ایجاد کنید که این بهترین فرصت برای کمک به بیمارانی است که تمنای زندگی دارن*

معرفی نخل محرم :
«نخل ماتم» تابوت بزرگ و بلندیست که بر آن خنجر، شمشیر، پارچه‏ هاى قیمتى و آینه‏ ها بسته اند و در روز عاشورا به عنوان نمادی از تابوت امام حسین (ع)حرکت مى دهند. شکل ظاهری نخل ها به صورت یک جناغ قوسی شکل است و برخی از آن ها بیش از یک تن وزن دارند. در روایات آمده است که پیکر بی جان اباعبدالله را بر روی شاخه های نخل گذاشته و به محل دفن برده اند. نخل گردانی در حقیقت یک همایش بزرگ اجتماعی، فرهنگی و دینی است که در بسیاری از شهرها و روستاها برگزار می گردد. نخل گردانی شهرهای خراسان به مراسم عزاداری ماه محرم شکوه و جلال خاصی بخشیده و از طرفی موجب همدلی آحاد جامعه اعم از پیر و جوان، زن و مرد، و فقیر و ثروتمند می گردد.

مسلمانان حاشیه کویر هر ساله با حمل تابوت تمثیلی در عزاداری ماه محرم، در پی بازسازی رنج و مصائب واقعه عاشورا هستند، در این راستا مراسم نخل گردانی به عنوان مراسمی پر محتوا و اصیل هر ساله با شکوه زیادی برگزار می گردد.
ساخت تابوت¬ های تمثیلی و آئین حمل آن هنگام عزا در فرهنگ ایران پیشینه ای دراز دارد. نمونه برجسته و معتبر آن، آئین سالیانه ی سوگ سیاوش (سیاوشون) و حمل تابوت اوست.
در لغتنامه دهخدا نخل محرم به نخل ماتم ، نخل عزا و تابوت تعبیر شده است.
شایان ذکر است مراسم نخل گردانی و تعزیه خوانی نوقاب در تاریخ ۲۹/۱/۱۳۹۱ و به کوشش اداره میراث فرهنگی و صنایع دستی و گردشگری شهرستان گناباد به شماره های ۷۰۳ و ۷۰۴ ، در فهرست آثار معنوی کشور به ثبت رسیده است.

نمادشناسی:
در میان باورهای شکل گرفته در طول سالیان که ریشه در عقاید عامیانه مردم محلی دارد، هرکدام از عناصر به کار برده شده در نخل را نمادی از یک حادثه و یا مـتعلّق بـه شخصی خاص در حادثه کربلا‌ دانسته‌اند‌:
• چوب نخل: نماد پیکر سید الشهدا (ع)
• پارچه ی سیاه: نماد دیرینه ی سوگواری و ماتم
• شمشیر و نیزه‌: نماد تیر و نیزه های وارد شده بر بدن امام حسین(ع)
• سرو و نـخل: نماد قـد‌ و قامت‌ وارسته ی علی اکبر(ع)
• آینه: نماد نور‌ وجود‌ امام حسین(ع)
• علم‌ ها و پنجه های فلزی: نماد دستان ابوالفضل العباس (ع)
• زنگ‌ها: (که‌ در قدیم می ‌بسته اند) نماد زنگ کاروان امام حسین(ع)
• پارچه‌های زینتی‌: نماد حجله قاسم بن حسن(ع) و تنوع رنگ این پارچه ها نشانیست از تنوّع عقاید، ایده ها و مذاهب گوناگون که در ایّام محرّم در قالب یک هدف و اعتقاد خاص به اباعبدالله (ع) به صورت متمرکز و متّحد به عزاداری می پردازند.
• سیب سرخ و انار قرمز: (که بر سر پنجه های فلزی بالای نخل می گذارند) از طرفی نماد سرخی خون سید و سالار شهیدان و از دیگر سو به حرمت بهشتی بودن این میوه ها اشاره دارد.

مراسم:
آیین نخل‌گردانی شامل دو بخش است:
نخست: نخل‌آرایی، نخل‌بندی یا همان آماده‌سازی و به اصطلاح آرایش نخل
دوّم: نخل‌گردانی و یا نخل‎برداری است.
نخل بندی: با مهار و طناب های مویی، تمام چوب های نخل با مهارت خاصی توسط «نخل بند» به یکدیگر متصل شده و پس از آن بزرگان و خبرگان به تزئین و آماده سازی آن می پردازند.
نخل گردانی: پس از تزئین و آماده سازی نخل، آیین نخل گردانی با حضور پرشور و همّت والای سوگواران پیر و جوان و با نظم، و طبق آیینی مشخص انجام می شود.
افرادی برای حمل نخل در نقاطی مشخص قرار می گیرند و جالب آن که این نقاط به صورت موروثی از اجداد و پدربزرگان و پدرانشان به آنان رسیده و هیچ کس بی اجازه یشان نمی تواند در حمل نخل و گرداندن آن شرکت کند.

برای به حرکت در آوردن نخل چند نفر به عنوان راهنما و به اصطلاح محلّی «مهارکِش» در دو طرف نخل از طریق ریسمان ها و با اصوات و اشاراتی خاص کل گروه را هدایت می نمایند که نخل را به چپ یا راست بچرخانند، بالا و پایین برند و یا در مسیر مستقیم حرکت دهند. به عنوان مثال با ذکر «حسین، حسین» و حرکت دستان به بالا و پایین، نخل گردانان را متوجّه می سازند که باید نخل را روی دستانشان به بالا و پایین ببرند.

شیوه ی حمل و نخل گردانی مهارت هایی را می طلبد که برای آن تمام افراد از قبل آموزش دیده اند؛ چرا که کوچکترین اشتباه و ناهماهنگی با گروه گاهی ممکن است به قیمت جان فرد تمام شود. با این حال تمام این افراد با اعتقاد و اشتیاقی خاص و با پای برهنه نخل گردانی کرده و این گونه ارادت خود را به حضرت اباعبدالله الحسین (ع) ابراز می دارند.

طی مراحل نخل آرایی و نخل گردانی، افراد بسیاری با نذر و نیازهای مختلف، با پذیرایی از عوامل و خادمین اباعبدالله(ع) و به روش های گوناگون از قبیل پخش نقل و نبات، طبخ و پخش نان و غذاهای محلی، و برگزاری مراسمات معنوی دعا و زیارت عاشورا در اطراف نخل، ارادت خود را به اباعبدالله نشان می دهند و بارها اتّفاق افتاده است که حاجاتشان روا گردیده است.

در شهرهای مختلف استان خراسان بزرگ نیز مراسم نخل گردانی اجرا می شود؛ گرچه نحوه ی اجرا و نوع تزئین و تعداد نخل ها متفاوت است. این مراسم در بسیاری از مناطق شهرستان گناباد از جمله نوقاب، کوی شرقی، مرکز گناباد، بیلند، رهن، باغ آسیا، ریاب، بیدخت، بیمرغ، کاخک، مند، سنو و …. اجرا می شود.

نخل ماتمی که به شکل نمادین پیش روی شماست، حاصل تلاش، همفکری و مساعدت تعداد زیادی از عاشقان اباعبداللّه (ع) می باشد که با هدف اشاعه و تببین بخش کوچکی از مراسم و آیین عاشورایی توسط گروه گرافیک تحریران طراحی و به تولید انبوه رسیده است.
طی تفاهم نامه ای که بین «مجمع خیرین سلامت شهرستان گناباد» و «گروه گرافیک تحریران» امضا گردیده است، در سال نخست عرضه ی این محصول بخشی از سود حاصله به نیّت کسب رضایت خداوند تبارک و تعالی، صرف هزینه ی بیماران سرطانی شهرستان گناباد می گردد.
ویدیو زیر از مراسم نخل گردانی نخل محرم نوقاب در روز عاشورا میباشد .